با مطالعۀ تاريخ نجوم از زمانهای اوليه و پيدايش تقويم متوجه مي‏شويم که انسانهای اوليه برای محاسبۀ زمان و نشان دادن گذشت زمان روی ديوارها و درختها خط مي‏کشیدند، سنگ‏ريزه در جائي مي‏گذاشتند ويا به طريقي در جائي علامت‏های خاص را قرار مي‏دادند يا مي‏ساختند و وقايع مهم طبيعي خانوادگي و قبيله‏ای را به اين طريق ثبت مي‏کردند.

در آغاز، مدت زمان با روز حساب می‏شد که از غروب آفتاب تا غروب آفتاب و يا از طلوع آفتاب تا طلوع آفتاب روز بعد بود وبه‏ دليل اينکه بشر تغیيرات فيزيکي قابل مشاهده در طبيعت را احساس مي‏کرد، مثل دوره‏ های فصلي (باران، گرما، خشکي و سرما)، لذا برای نگهداشتن زمان، بکاربردن اعداد ضروری گرديد. بشر کشف کرد که بعضي از اعداد مانند ۱۲ بسادگي قابل تقسيم به قسمت‏های کوچکتر مي‏باشند وبعضي مثل ۱۳ به هيچ وجه قابل تقسيم نمي‏باشند، لذا عدد ۱۲ یک عدد مناسب برای تقسيم زمان به واحدهای کوچکتر گرديد وبا اين محاسبه، حرکت خورشيد به دور کرۀ زمين را سال ناميده و آنرا به ۱۲ ماه تقسيم نمودند.

سورۀ توبه آيۀ ۳۶ :  بی گمان شمارۀ ماهها نزد خداوند دوازده ماه است در کتاب خدا، روزی که آسمانها وزمين را آفريد ………..

باگذشت زمان و پيشرفت علم و اختراع وسائل جديد، طلوع و غروب خورشيد و حرکات ماه و ستارگان بيشتر مورد مطالعه قرارگرفت، اهميت فصل‏ها بيشتر نمايان شد، تقويم نيز پيشرفت کرد و دقيق‏تر گرديد.

مصری‏ها که بنيانگذار تقويم (برمبنای نوشتۀ دانشمندان) بودند، تقويم فصلي را پذيرفتند، بخصوص برای ايام شکرگزاری و کشاورزی در موقع زيادشدن آب نيل. و چون اين تغیيرات فيزيکی در طول شبانه‏ روز بخوبي مشاهده مي‏شد چهار نقطۀ فلکی، يعني برابری شبانه ‏روز (اعتدالين) و طولانی‏ ترين و کوتاه‏ترين روزها (انقلابين) را مبداء قرار داده و طول‏ مدت اين تناوب را سال ناميدند که آن‏را به ۱۲ ماه تقسيم نمودند، هر ماه را ۳۰ روز و ۵ روز باقي‏مانده را در آخرسال به جشن وشکرگزاری مي‏گذراندند و از اين زمان، تقويم خورشيدی ايجاد گرديد.

این عمل برمبنای تورات (عهد عتيق)، اشاره به قسمت شمالی ايران آرارات می‏باشد. (زمان پس از طوفان) در تورات اولين نشان از شمارش سال در زمان حضرت نوح مي‏باشد که بر مبنای علم ترتيب تاريخ  chronology  از روی  bible (کتاب مقدس)، زمان طوفان در سال۲۳۷۰ پيش از ميلاد بوده و سال تقسيم شده بود به ۱۲ ماهِ سی روزه و يک پنجه اضافه در آخر سال همانند تقويم مصری و پارسی.

سِفرپيدايش

باب هفتم    ۲۴ /  ۱۱       

۱۱- و در سال ششصد از زندگانی نوح در روز هفدهم از ماه دوم درهمان روز جميع چشمه‏ های لجه عظيم شکافته‏ شد و روزن های آسمان گشوده.

۲۴- و آب بر زمين صدوپنجاه روز غلبه يافت.

 باب هشتم    ۵  /  ۳ 

۳- وآب رفته ‏رفته از روی زمين برگشت و بعد از انقضای صدوپنجاه روز، آب کم شد.

۵- و در روز هفدهم از ماه هفتم کشتی بر کوههای آرارات قرار گرفت.

اين عمل نشان دهندۀ آنست که از روز هفدهم در ماه دوم تا روز هفدهم از ماه هفتم برابر با ۱۵۰ روز می‏باشد، بنابراين هر ماه برابر است با ۳۰ روز.

هم چنانکه مي‏دانيم، گردش ماه بدور زمين بطور متوسط برابر است با ۲۹ روز و۱۲ ساعت و ۴۴ دقيقه که بر حسب روز، عبارت است از ۵۳۰۵/۲۹ روز بنابراين در پنج ماه  ۶۵/۱۴۷= ۵×۵۳۰۵/۲۹ روز می‏باشد.

عدد ۱۴۷ نشان دهندۀ اين است که ماهها، قمری نبوده چرا که غيرممکن است که پس از ۱۵۰ روز هلال ماه دوباره ديده‏ شود و اين خود، نشان آنست که تقويم شمسی بوده، دوازده ماهِ سی روزه ويک پنجه اضافه در آخر سال همانند تقويم مصری.

تاريخ نويس يهود  Josephas  که در قرن اول ميلادی مي‏زيسته در کتاب “Antiquities of the jews book I” صفحه ۸۰ فصل ۳، چنين آورده است:

اين واقعه اتفاق افتاد در ششصدمين سال حکومت ايام نوح که در آن زمان دومين ماه بوده که مقدونیها Macedonians آنرا ديوس Dios و يهوديان آنرا مرحشوان Marsuan  می‏ناميدند و آن مطابق قرارداد تقويم مصری بوده است. جالب اينجاست که مدت زندگانی ايام نوح در تورات و قرآن برابر با ۹۵۰ سال است.

سِفر پيدايش باب نهم   ۲۹/ ۲۸  

۲۸- ونوح بعد از طوفان سيصدوپنجاه سال زندگانی کرد.

۲۹- پس جملۀ ايام نوح نهصدوپنجاه سال بود که مرد.

سورۀ عنکبوت :

۱۴- همانا فرستاديم نوح را بسوی قومش، پس‏ ماند در ايشان هزار سال بجز پنجاه سال، پس گرفت ايشان را طوفان درحاليکه بودند ستمگران.

 سال ۹۵۰  = ۵۰  – ۱۰۰۰  

بحث ديگری که قابل توجه است وقايعی است که در تورات وقرآن مشترک می‏باشد. اينک بجاست ببينیم اين وقايع مشترک در کجا بيان‏ شده:

تعبير خواب حضرت يوسف در مصر بوده و همانطور که در تاريخ علم اثر جورج سارتن ص۲۳کتاب خود بيان‏ مي‏دارد: مصريان حساب زمان وتقويم را برحسب خورشيد قرارداده ‏بودند. البته خود متن تفسير خواب اشاره به تقويم فصلی (خورشيدی) است.

سورۀ يوسف :

۴۷- گفت کشت کنيد هفت سال پياپی، پس آنچه را درويديد بگذاريدش در خوشۀ خود، جز اندکی از آنچه مي‏خوريد.

سِفر پيدايش باب ۴۱               ۳۰  /   ۲۹

۲۹- همانا هفت سال فراوانی بسيار در مصر مي‏آيد.

۳۰- و بعد از آن هفت سال قحطی پديد آيد و تمامی فراوانی مصر در زمين فراموش شود.

سورۀ يوسف :

۴۸- پس بيايد پس از اين، هفت سالِ سخت، که مي‏خوردند آنچه آماده کرديد برای آنها، بجز اندکی از آنچه نگه‏ مي‏داريد.

داستان سرگردانی قوم يهود بمدت چهل سال

سِفرآفرینش اعداد باب ۱۴              ۳۴/  ۳۳ 

۳۳- و پسران ايشان در صحرا چهل سال آواره بود.

۳۴-برحسب شمار روزهائي که زمين را جاسوسی مي‏کردند يعنی چهل روز. يکسال بعوض هر روز.

سورۀ مائده

۲۶- گفت همانا حرام است بر ايشان چهل سال سرگردان مانند در زمين، پس دريغ نخور بر گروه کافران.

درجهان اسلام پس‏ از رحلت حضرت محمد (ص) اعراب بخاطر مسيحیت زدائي و يهوديت تغییرات بنيادی در اسلام انجام داده وبعد با ارائۀ تز برتری نژاد آنرا به نام اسلام بر قسمتي از جهان تحميل نمودند که يکي از آنها تقويم و……….

تقويم قمری فعلي، تقويمی است که در زمان خلافت عمر که دست به اصلاح آن زد صورت گرفته که با اين عمل یک بحث علمي را با تفاسير غلط به آيات قرآن تحميل نمودند. در آثارالباقيه ابوريحان بیرونی، روايتی را از ميمون بن مهران، مستندی آورده است (ص ۴۸) :

نزد عمربن خطاب آوردند که ظرفِ پرداخت آن ماه شعبان بود و عمر گفت که مراد کدام شعبان است ؟ آيا اين شعبان که ما در آنيم يا شعبان آينده؟ پس اصحاب را جمع کرد و دراين کار با ايشان مشاوره نمود و گفت اين حيرت را که در امر تاريخ روی داده، شما رفع کنيد واصحاب گفتند ما بايد چارۀ آن‏را از عادت ايرانيان بدست‏ آوريم و هرمزان را حاضر کردند و اين اشکال را بدو بازگفتند، هرمزان گفت :

ما ايرانيان را حسابی است که ماه‏ روز مي‏گویند، يعني حساب ماهها و روزها، و چون اين لفظ را، تعريف، مورخ شد و مصدر آن‏را تاريخ قرار دادند، عمر به اصحاب پيغمبر گفت برای مردم تاریخی وضع کنيد که مردم بکار بندند.

بهمين دليل است که مي‏بینيم اغلب خاورشناسان که بر روی تاريخ اسلام کار نموده ‏اند در شک و ترديد بوده ‏اند.

خاورشناس کرلوالفونسونلينو استاد دانشگاه مصر و دانشگاه پالوم ايتاليا در کتاب خود علم ‏الفلک، ترجمۀ احمد آرام نشر پژوهشهاي اسلامي ص۱۰۶چنين آورده‏ است: نمونه مسائلي که هنوز در بارۀ آن ترديد و شک داريم نگاهداری حساب و سال در نزد مردم مکه در اواخر دورۀ جاهليت و اوايل اسلام است و به همين جهت است که نمی‏توان به درستی معني کلمۀ نَسِیءُ را که در قرآن، سورۀ توبه آمده ‏است معلوم کرد.

مفسرين، کارشان تطبيق بوده نه تفسير، و حق تفسير آنست که قرآن به وسيلۀ مفسرین قرآن تفسير شود و همانطور که بيان خواهم داشت متوجه مي‏شويد کلمۀ نَسِیءُ را چگونه مفسرين تا به امروز تفسير نموده‏اند.

سورۀ توبه آيۀ ۳۷

{جز اين نيست که فراموشي (تعدادی از روزهای سال) فزونی در کفر است. گمراه مي‏شوند بدان کساني که کافر شدند، یک سال آنرا حلال شمارند و يکسال آنرا حرام مي‏دانند. تا شمارِ (ماههايی) را که خدا حرام کرده موافق نمايند. پس حلال کنند آنچه را که خدا حرام کرد. اعمال بد ايشان بر آنها آراسته شد و خدا گروه کافران را هدايت نمي‏کند.}

همانطورکه بیان شد در قرآن کلمۀ (سال) تنها به سالهای شمسي اطلاق مي‏شود نه سال قمری و اين آیه درست همان چيزی را مي‏گوید که ما بدان گرفتار شده ‏ايم، فراموشي تعدادی از روزهاي سال به مدت ۱۱ روز و هر سال گرفتار آن هستيم وهنوز هم استادان‏ کار که حقيقت را درمی‏يابند، بخاطر افکارغلط ‏گذشتۀ خود، دست از تفاسير غلط برنداشته و با الفاظ، شروع به بازی می‏نمايند و بعضي الفاظ را چنان تعريف می‏نمايند که هيچگونه ربطي به موضوع ندارد.

سورۀ آل عمران آيۀ ۷۸

  “عده‏ اي از ايشان زبان را به کتاب می‏پيچانند تا گفتارشان را از کتاب حساب کنند در صورتيکه از کتاب نيست”

پس مي‏بينيم ايرادی که از اين کتاب الهي گرفته ‏می‏شود و بعضي آيات با بحث‏های علمی درست در نمی‏آيد، از قرآن نیست، ايراد را بايد از کساني گرفت که با نداشتن علمِ آن شروع به تفسير آيات قرآن نموده ‏اند و با تفاسير خود تقويمي را ساخته ‏اند که هيچگونه پايه و اساس علمی نداشته و آن‏را به پيامبر اسلام نسبت می‏دهند.

برای تحقيق در بارۀ اينکه آيا تقويمی که پيش از حضرت محمد(ص)مورد استفاده قرارمی‏گرفته، شمسی بوده يا قمری بايد به کتاب زير مراجعه نمود.

A study in the origins and first development of the art of counting time among the primitive and early culture By Martin P. Nilson 1920

در اين کتاب در ص۲۳۷ چنين آمده‏ است :

“سری ماههائی که حالا به ‏وسيلۀ مسلمانان استفاده ‏مي‏شود را سری قديمی مکه می‏نامند که تعيين‏ شده‏ بود از روی اتفاقات مهمی که در آن زمان رخ می‏داده و نامهای سری مکه عبارت بودند از :

۱:صفرالاول  ۲:صفرالاخر  ۳:ربيع‏ الاول  ۴:ربيع‏ الاخر  ۵:جمادی‏ الاول ۶:جمادی‏ الاخر  ۷: رجب  ۸: شعبان  ۹: رمضان  ۱۰: شوال  ۱۱: ذوالقعده  ۱۲:ذوالحجه

۱- صفرالاول: نام آن را بعدها تغيير دادند و به نام محرم نامگذاری نمودند و يک ماه مقدس می‏باشد (بنا بر قول نويسندۀ عرب  بخاری Buchari ).

ريشه لغت صفر يعنی خالی بودنTo be empty  هم‏چنانکه دو ماه صفر در فصل زمستان قرارمی‏گرفته و فصل بارندگی و سرما بوده‏ است و چون هيچ محصولی در آن‏موقع برداشت نمی‏ شده بدترين دوره برای بدست‏ آوردن غذا بوده ‏است.

۲- ربيع: پس از پائيز و باران زمستان آغاز می‏شده و جلگه‏ ها سرسبز می‏گشته و قبيله‏ ها گله‏ های خود را در دشتها پراکنده می‏نمودند و شترها، دهمين ماه بارداری خود را می‏گذراندند و اين گفته بوسيلۀ علم صرف    Etymology تائيد می‏شود.

۳- ريشۀ لغت جماد به معنی سبز شدن سخت می‏باشد که متناسب است با سرمای تيز

۴-  ماه رمضان يعنی سوزان که هيچ شکی در آن وجود ندارد.

۵- ماههای شوال و شعبان که ريشۀ معانی مطمئن آن در دست نيست

۶- سه ماه ديگر رجب، ذوالقعده و ذوالحجه از روی جشنها گرفته ‏شده ‏است. در ماه رجب جشنی برگزار می‏شده در مکان مقدس که شتر و گوسفند قربانی می‏نمودند و ريشۀ لغت به معنی بيم داشتن يا احترام گذاشتن می‏باشد و بنابراين آن را مقدس می‏خواندند.

۷- دو ماه ديگر نسبت داده‏ شده به ماه زيارت رفتن، ذوالقعده به ماه جلسه يا نشست معروف است The month of sitting.

اين نام را برای اين انتخاب نمودند چون هيچگونه سفری در اين ماه انجام نمی‏شده و يا هيچگونه گردش و شکاری در آن ماه صورت نمی‏گرفته و آن اولين ماه از ماه صلح می‏باشد، نام ذوالحجه از خود مراسم حج گرفته شده ‏است.

هم‏چنانکه ديديم ماههای عربی اصولاً برمبنای سال شمسی درست ‏شده ‏است و آن بايد ثابت‏ بوده‏ باشد در متد تجربی. البته ماههای سری مکه از اصلاح تقويم سريانی بدست آمده‏ است هم‏چنانکه می‏بينيم در تقويم سريانی ماهها همانند تقويم‏ عربی می‏باشد. برای مثال کانون‏ اول_کانون‏آ خر و يا تشرين‏ اول_تشرين‏ آخر که برمبنای سالهای شمسی بوده که خود رسالۀ ديگری می‏طلبد.

حال ببينيم منظور از اهله که در قرآن آمده است چيست؟

سورۀ بقره آيۀ ۱۸۹: از تو سئوال کنند درباره هلالها بگو آنها هستند فصلهای ثابت (مواقع معين) برای انسانها و حج آن درست …

در مواقع معين هلالها، که منظور بیش از يک هلال است، در صورتيکه اگر منظور هلال ‏ماه باشد ما یک هلال می‏بينيم. البته مترجم قرآن انگليسی Marmaduke-Pickthall مصری (مواقيت) را به Fixed Seasons فصول ثابت ترجمه نموده ‏است. در ادامۀ آيه، برای انسانها و حج …..که در اينجا قرآن فقط یک تقويم را پيشنهاد می‏کند ولي متأسفانه در همين ايران عزيز داراي سه نوع تقويم می‏باشيم.

برای‏اینکه بدانيم منظور از هلالها چيست دانشمندفضائي‏ امریکا Carl_Sagen در کتاب خود COSMOS  در ص ۴۷ بيان مي‏دارد:

On December 21 the first day of winter there are two daggers of sunlight that flank The spiral a unique application of the midday sun, to read the calendar in the sky.

 در روز۲۱ دسامبر اولين روز از زمستان(اول ‏ديماه)نورخورشيد به‏ صورت  دو نشان، مجموعه‏ای از هلالها (spiral) را درميان‏ گرفته و يک شکل بي نظير برای خواندن تقویم از روی آسمان را بوجود می‏آورد.

البته اين یک بحث علمی است چون در آن روز خورشيد در وسط روز بر کرۀ زمين عمود واقع مي‏شود وچون کرۀ خورشيد بزرگتر از کرۀ زمين است لهذا اشعۀ خورشيد پس از برخورد به کرۀ زمين روی خود انعکاس يافته و هلالها را بر روی خورشيد می‏توان مشاهده نمود.

اگر ما مبنای تقویم خود را برروی ماههای قمری قرار دهيم نمی‏توانيم ماههای حرام و حلال یا روزهای خوب و بد را تشخيص دهيم. چنانکه در سورۀ ابراهيم آيۀ ۵ مي‏فرماید:

“و به يقين ما موسي را با آيات خودمان فرستاديم که قوم خويش را از تاريکی‏ها به‏ سوی روشنائی درآورد و روزهای خدا را بيادشان بياورد” و

در سورۀ الجاثيه آیۀ ۱۴ مي‏فرمايد:

“به آنانکه ايمان آوردند بگو شما مؤمنان از مردمی که به ایام‏ الهی امیدوار نيستند در گذرید”  

این آیات کاملاً دلالت بر ثابت بودن ماهها و داشتن روزهای معين دارد هم‏چنانکه در تورات آمده ‏است.

سِفر خروج باب ۲۳

۱۴- درهر سال سه مرتبه عید برای من نگاه دارید.

۱۵- عید فطير را نگاه دار و چنانکه ترا امر فرموده‏ ام هفت روز نان فطیر بخور، در زمان معین در ماه ابیب، زیرا که در آن از مصر بیرون آمدی و هیچکس به‏ حضور من تهی‏دست حاضر نشود.

۱۶- و عید حصاد، نوبر غلات خود را که در مزرعه کاشته و عید جمع را در آخر سال وقتی که حاصل خود را از صحرا جمع کرده.

سورۀ کهف آیۀ ۱۲ چنین مي‏فرماید:

سپس آنان‏ را برانگيختیم تابدانيم کداميک از دوگروه نگاهدارترند روزگاری را که درنگ کردند. و در آيۀ ۲۵ همان سوره می‏فرمايد: ماندند در غار خویش سیصد سال و بيفزودند نُه را. و در آیۀ بعدی تأکید می‏کند بگو خدا داناتر است بدانچه ماندند.

همانطور که قبلاً بیان داشتم در قرآن سال شمسی بوده و برای اثبات آن فقط کافی است تعداد روزهائی که در قرآن آمده ‏‏است را بوسيله یک نرم افزار ببینیم چقدر است. که ۳۶۵ روز است و اگر سال قمری بود آنرا ۳۵۴ روز تکرار می‏نمود.

در کتاب“Life of Mohammad” اثر W.Montgomery-watt يکی‏از بزرگترین محققين غربی در اسلام در قسمت “what is Islam”  در ص۱۸۷ چنین آمده‏ است: یکی از غیرمعمول‏ترین مسائل اسلام قبول نمودن تقويم قمری است که سال آن ۱۲ ماه یا ۳۵۴ روز است و این بدین معنی است که تمام ماهها حتی ماه زیارت و روزه در هر سال ۱۱ روز زودتر از حد معمول انجام می‏شود.

حال برای ‏اینکه ببینیم نویسندۀ کتاب”عرب از زمانهای اولیه تا فروریختن بغداد”  Arthur-Gilman دربارۀ ماه مبارک رمضان چه می‏گوید، وی درص۷۰ کتاب خود چنین می‏گوید : “نام ماه رمضان که ماه روزه و نیایش است معنی اصلی آن (فصل گرمای زیاد) است ولی چون سالهای عربی اخذ شده از روی ماههای قمری است بنابراین دیگر جائی برای حقیقت نمی‏ماند و ۱۲ ماه رفته ‏رفته جاهای اصلی خود را نسبت به خورشید از دست داده وماه رمضان بجای اینکه در فصل گرمای زیاد قرار گیرد مطابق می‏شود با دسامبر و..”

شب قدر هم که در ماه مبارک رمضان قرار می‏گرفته در جای اصلی خود قرار نمی‏گیرد وشناسائی آن هم دیگر امکان ندارد. برای اینکه به وجود حقیقی نامها پی ببریم وبدانیم که آنها چگونه منظم و مرتب درست شده و چگونه در زمانهای قبل آنرا تهیه نموده ‏اند کافی است تقویم اسلامی زمان پیامبر اسلام را بادقت مطالعه نمائیم.

محمدرضا  مهدي